Vi khuẩn Clostridium botulinum có khả năng sinh ra độc tố botulinum trong điều kiện thích hợp. Độc tố này có độc lực cực mạnh và có khả năng gắn kết và chặn truyền tín hiệu từ hệ thần kinh tới các cơ bắp.
Độc tố botulinum phát sinh như thế nào?
Theo thông tin từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), bào tử của vi khuẩn Clostridium botulinum tồn tại tự nhiên và có khả năng sống sót trong môi trường như đất, bụi, đất vườn, nghĩa trang, bùn, phân động vật tươi hoặc đã ủ, đường tiêu hóa của động vật, gia cầm, cá và nhiều nguồn tài nguyên khác. Đặc biệt, bào tử của vi khuẩn này có khả năng chịu nhiệt độ cao lên đến 100 độ C.
Khi Clostridium botulinum sinh sống trong điều kiện thích hợp, nó sẽ sản xuất độc tố botulinum và sinh ra 7 loại độc tố A, B, C, D, E, F và G. Trong số này, tuýp độc tố A và B là phổ biến gây ngộ độc cho con người, tiếp theo là tuýp E. Độc tố của Clostridium botulinum có độc lực mạnh hơn so với độc tố của hầu hết các vi khuẩn khác.
Độc tố botulinum nguy hiểm tới mức nào?
Theo BS.CKI. Hồ Thanh Lịch, Phó khoa Hồi sức tích cực, cấp cứu, Bệnh viện đa khoa quốc tế Nam Sài Gòn, ngộ độc botulinum là một tình trạng nguy hiểm vì chất độc botulinum có độc lực mạnh, gây tác động nghiêm trọng đến hệ thần kinh và chức năng cơ bắp của con người. Dưới đây là những lý do khiến độc tố botulinum gây nguy hiểm:
- Độc tính mạnh: Nó có khả năng gắn kết và ngăn chặn truyền tín hiệu từ hệ thần kinh tới cơ bắp. Khi xảy ra ngộ độc botulinum, chất độc này gây tê liệt cơ và làm suy giảm khả năng di chuyển và điều khiển cơ thể.
- Tác động mạnh mẽ đến hệ thần kinh: ảnh hưởng đến truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Kết quả là gây ra sự mất cân bằng trong chức năng thần kinh và có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như suy hô hấp. Người bị ngộ độc botulinum thường trải qua tình trạng liệt đối xứng hai bên, bắt đầu từ khu vực đầu mặt và cổ, lan rộng xuống chân, và có những triệu chứng như sụp mi, mờ nhìn, đau họng, khó nuốt, khó nói, khàn tiếng và khô miệng.
- Gây tê liệt cơ bắp: bằng cách ảnh hưởng đến truyền tín hiệu từ thần kinh tới cơ bắp. Khi cơ bắp bị tê liệt, khả năng di chuyển và hoạt động của chúng bị suy giảm, gây ra khó khăn trong hô hấp, nuốt, nói chuyện và các hoạt động hàng ngày khác. Liệt tay thường là triệu chứng ban đầu, sau đó có thể lan rộng đến các cơ ở vùng ngực, bụng và cuối cùng là liệt hai chân.
- Nguy cơ suy hô hấp: Ngộ độc botulinum có thể gây ra suy hô hấp nghiêm trọng, khiến các cơ bắp hô hấp bị tê liệt. Tình trạng này có thể dẫn đến khó thở và trong trường hợp nghiêm trọng, ngừng thở. Để duy trì sự sống, cần có can thiệp y tế khẩn cấp và hỗ trợ hô hấp.
- Nguy cơ tử vong: Suy hô hấp nghiêm trọng và tác động lên hệ thống thần kinh là những nguyên nhân chính gây tử vong trong trường hợp ngộ độc botulinum.
Nếu bị nhiễm độc ở mức độ nhẹ, người bệnh có thể trải qua các triệu chứng như mệt mỏi và suy nhược cơ thể, cảm thấy mỏi mệt khi thực hiện các hoạt động cần sức lực. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiễm độc ở mức độ nặng, tình trạng bệnh tiến triển nhanh chóng và người bệnh có thể bị liệt cả các nhóm cơ, gây ra sự tắc nghẽn đường thở và suy hô hấp, đồng thời có thể dẫn đến ngừng thở và tử vong. Vì tính độc mạnh và nguy hiểm của chất độc botulinum, việc phát hiện và điều trị sớm rất quan trọng để giảm thiểu hậu quả và nguy cơ tử vong.
Đối với bệnh nhân nhiễm độc botulinum, việc sử dụng thuốc giải độc đặc hiệu càng sớm càng tốt. Trễ trong việc sử dụng thuốc giải độc có thể gây liệt cơ và suy hô hấp, buộc phải sử dụng máy thở trong thời gian dài. Tuy nhiên, sự khan hiếm của thuốc giải độc cũng là một yếu tố khiến việc điều trị bệnh trở nên khó khăn và tiềm ẩn nguy cơ đe dọa tính mạng.
Các thực phẩm dễ gây ngộ độc botulinum
Theo Cục An toàn thực phẩm thuộc Bộ Y tế, thực phẩm đóng hộp là loại thực phẩm dễ gặp nguy cơ bị ngộ độc botulinum cao nhất. Tuy nhiên, tất cả các loại thực phẩm khác như rau, củ, quả, hải sản… cũng có nguy cơ bị nhiễm vi khuẩn Clostridium botulinum nếu không đảm bảo an toàn thực phẩm và không được ủ, bọc kín.
Các loại thực phẩm phổ biến mà dễ gây ngộ độc botulinum là các thực phẩm chế biến sẵn, đóng gói thủ công, được sản xuất nhỏ lẻ, trong hộ gia đình hoặc trong điều kiện sản xuất không đảm bảo chất lượng. Đặc biệt, việc sử dụng túi hút khí để đóng gói thực phẩm đã gia tăng nguy cơ này. Ngoài ra, việc không đun chín kỹ thức ăn trước khi tiêu thụ cũng là một nguyên nhân gây ngộ độc botulinum.
BÁO CHÍNH THỐNG – BÁO TỔNG HỢP TIN TỨC MỚI NHẤT.
